Napędy falownikowe jako systemy wbudowane

Napędy falownikowe jako systemy wbudowane

Silniki prądu przemiennego (AC) mają ponad stuletnią historię, a w ciągu ostatnich dziesięcioleci zdominowały rynek napędów, zarówno w zastowaniach przemysłowych, jak i urządzeniach powszechnego użytku. W przypadku zastosowań wymagających regulacji prędkości, przez długi czas istniały pewne obszary, w których silniki prądu stałego były jedyną opcją, zwłaszcza, jeśli dodatkowo wymagana była regulacja momentu napędowego lub wysoka dynamika napędu. Obecnie sytuacja się zmieniła, głównie ze względu na dostępność kompaktowych i efektywnych rozwiązań wykorzystujących sterowanie wektorowe, które pozwoliły na rozszerzenie zastosowań silników AC o obszary wrażliwe na cenę  produktu końcowego, takie jak sprzęt AGD czy urządzenia powszechnego użytku. Napędy AC to także idealny wybór dla elektrycznych zespołów trakcyjnych w pojazdach elektryczenych. Stały rozwój techniki napędów AC zaowocował unikalnymi schematami modulacji, bezczujnikowymi obserwatorami stanu pracy, oraz dostępnością gotowych rozwiązań sprzętowych.

Najważniejsze osiągnięcia w zakresie napędów AC pozwalające na efektywaną regulację prędkości były związane z pracą R.H. Parka, a później z opracowaniem sterowania polowo-zorientowanego (FOC), znanym także jako sterowanie vektorowe, które powstało w późnych latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku dzięki pracom K. Hasse, F. Blashke i W. Leonharda. W tamtym czasie proponowana strategia sterowania była dosć trudna do realizacji. Brak wydajnych procesorów, które byłyby w stanie wykonać wymagane obliczenia w czasie rzeczywistym stanowił najważniejszą przeszkodę. Po prawie pięciu dekadach, technika FOC i jej pochodne stały się jednymi z najważniejszych metod sterowania napędmi AC, pozwalającymi na regulację prędkości o wysokiej dynamice oraz umożliwiającymi sterowanie momentem napędowym (Bezpośrednie Sterowanie Momentem DTC jest warte wspomnienia jako alternatywa w niektórych przypadkach).

Co znajduje się wewnątrz falownika małej mocy?

Falownik składa się z układu kluczującego zasilającego fazy silnika, układu sterowania, obwodów pomiarowych, zasilacza oraz pośredniego obwodu DC. Obecnie część sprzętowa falownika małej mocy (poniżej 1 kW), wyłączając zasilanie i elementy bierne, może być zbudowana z zaledwie dwóch układów scalonych: mikrokontrolera i zintegrowanego mostka mocy. Ogólny schemat typowego rozwiązania falownika jest zaprezentowany poniżej.

Dostępne obecnie mikrokontrolery jednoukładowe dedykowane do sterowania silnikami posiadają wydajne rdzenie, modulatory PWM o wysokiej rozdzielczości, przetworniki ADC i inne peryferia, umożliwiając wydajną i niezawodną implementację układów sterowania napędów AC. Tego typu układy stały się na tyle istotną częścią rynku, że stworzyły one odrębna gałąź mikrokontrolerów, zwanych DSC (Digital Signal Controllers) dla wspomnianych i innych zastosowań cyfrowego przetwarzania energii. Mikrokontrolery C2000 produkowane przez firmę Texas Instruments oraz MC56F8xxx oferowane przez Freescale/NXP są przykładami takich układów. Obie firmy oferują projekty referencyjne oraz biblioteki oprogramowania pozwalające na szybką syntezę układu sterowania. Warto w tym miejscu wspomnieć o rozwiązaniu InstaSPIN oferowanym przez TI, ponieważ jest to kompleksowy zestaw narzędzi ułatwiających implemetację, strojenie i weryfikację konstrukcji napędu silnikowego.

W zakresie części zasilającej silnik, producenci oferują zintegrowane moduły mocy, które zawierają klucze mocy ze sterownikami, pomocnicze źródła zasilania bramek kluczy połączonych z dodatnią linią zasilającą, i układy zabezpieczające, dzięki czemu moduł mocy można podłączyć bezpośrednio do kontrolera, pomijając dodatkowe układy logiczne czy układy dopasowania poziomów napięć. Przykładem tego typu produktów mogą być moduły mocy SLLIMM oferowane przez ST.

Podsumowując, kompletny system falownika umożliwiający efektywne sterowanie prędkością maszyny AC może być wbudowany do każdego urządzenia wymagającego niezawodnego i wydajnego napędu.

Marek Kabała jest inżynierem wiodącym, pracującym jako lider zespołu programistów zajmujących się projektami dotyczącymi rozwoju produktu. Ma tytuł doktora w specjalności robotyka oraz doświadczenie w projektach interdyscyplinarnych obejmujących modelowanie matematyczne i symulacje, opracowanie algorytmów, ich wdrażanie i weryfikację. Kontakt do Marka: [email protected]